اولین میکروسکوپ فقط از یک لوله ساخته شده بود که در یک انتها صفحه یی داشت که جسم در آن قرار می گرفت و در انتهای دیگر آن ذره بینی نصب شده بود.
در قرن هجدهم با ساخت عدسی هایی که انحنای بیشتری داشتند و در نتیجه بزرگنمایی شان بیشتر بود و همچنین ترکیب چندین عدسی با یکدیگر، قدرت تفکیک میکروسکوپ ها زیاد شد. اما با فرارسیدن قرن بیستم و ارائه نظریه های علمی جدید و فناوری های تازه، ابداع انواع دیگر میکروسکوپ ها امکان پذیر شد.با استفاده از فناوری ها و روش های جدید به کار رفته در میکروسکوپ های فلورسانس، درک فرآیندهای سلولی در مقیاس هایی که پیش از این تصورش را نمی کردیم، امکان پذیر شد.
این فناوری ها نه تنها باعث درک بهتر ما از فرآیندهای حیات شد، بلکه امکانات بی شماری را برای توسعه روش های درمانی جدید در حوزه هایی مانند درمان بیماری هایی مثل سرطان و بیماری های قلبی- عروقی و ایمن شناسی فراهم می آورد.با استفاده از چنین میکروسکوپ هایی دستیابی به قدرت تفکیک 50-20 نانومتر امکان پذیر می شود.
بیشتر میکروسکوپ هایی که تاکنون ابداع شده اند، میکروسکوپ نوری بودند. میکروسکوپ های نوری میکروسکوپ هایی هستند که برای بررسی یک جسم، از پرتوهای نور استفاده می کنند و نور را به جسم موردنظر می تابانند. با این همه میکروسکوپ نوری یک ضعف عمده دارد که محدودیت قدرت تفکیک آن است. به دلیل ماهیت موجی نور، موج های مختلف موجود در یک پرتو نور، با یکدیگر تداخل می کنند.
هر چند این میکروسکوپ ها همچنان گران است، اما استفاده از آنها متداول شد. با ابداع میکروسکوپ های الکترونی (که از پرتوهای الکترون به جای پرتو نور استفاده می کند) قدرت تفکیک به شدت افزایش یافت، زیرا طول موج پرتوهای الکترون کمتر از طول موج فوتون است. فوتون «ذره» تشکیل دهنده نور است. هر چند با ابداع میکروسکوپ های الکترونی دنیای کاملاً تازه یی از جزئیات به روی ما باز شد که پیش از آن مشاهده نکرده بودیم، اما استفاده از آن برای تصویربرداری از نمونه های زیستی چندان مناسب نیست. برای آنکه بتوانیم نمونه یی را با استفاده از میکروسکوپ الکترونی مشاهده کنیم، باید نمونه ها را در خلأ و به دور از هوا نگهداری کرد.
هر چند میکروسکوپ الکترونی در زیست شناسی و پزشکی کاربردهای فراوانی دارد، اما مطلوب آن است که بدون کشتن نمونه ها بتوانیم قدرت تفکیک را زیاد کنیم گرچه سلول های انسان ها و حیوانات به قدر کافی بزرگ است و می توان با استفاده از میکروسکوپ های نوری آنها را مشاهده کرد.
منبع: محصولات نانو ایران